Obsesif-Kompulsif Bozukluk (OKB)

Aleksandar Tesanovic - Obsessive Compulsive Disorder

Obsesif-kompulsif bozukluk (Takıntı-Zorlantı Bozukluğu), kişinin, kontrol edilemeyen, tekrarlayan düşünceleri (obsesyon-takıntı) ve bu düşüncelere tepki olarak tekrarlama zorunluluğu hissettiği davranışları (kompulsiyon-zorlantı) olan yaygın, kronik (uzun süreli) bir bozukluktur. Bazı yaygın örnekler, mikrop korkusuna tepki olarak kompulsif el yıkama veya bir şeyi tekrar tekrar kontrol etmek gibi davranışlar ve zihinsel eylemlerdir.

Herkes bazen bazı şeyleri kontrol etme ihtiyacını hisseder ancak obsesif-kompulsif bozukluğu (OKB)'si olan insanlar ise bir şeyleri tekrar tekrar kontrol etmek veya gün içinde bazı rutin ve ritüelleri yapmak gibi konularda endişe yaratan ve kontrol edilemeyen düşüncelere sahiptirler. Bu rutinleri veya ritüelleri yapmak kısa ama geçici bir rahatlama getirebilir ancak tedavi edilmeden bırakılırsa bu düşünceler ve ritüeller, kişinin iş, okul ve kişisel ilişkilerinde büyük sıkıntılar yaşamasına neden olabilir.

Yaygın obsesyonlardan bazıları; mikrop ya da kirlenme korkusu, bir şeyi kaybetme ya da yanlış yere koyma korkusu, başkalarının ya da kendinin zarar göreceği endişeleri, cinsellik ya da din hakkında istenmeyen, “yasaklı” düşünceler, kusursuz bir düzen ya da simetri isteğidir. Yaygın kompulsiyonlardan bazıları ise; vücudun bir kısmını aşırı derecede temizlemek veya yıkamak, gereksiz nesneleri saklamak veya istiflemek, nesneleri belirli ve kesin bir şekilde sıralamak veya düzenlemek, kapının kilitlendiğinden veya fırının kapalı olduğundan emin olmak gibi şeyleri tekrar tekrar kontrol etmek, bir şeyleri tekrar tekrar saymak, sürekli olarak güvence aramaktır.

Her ritüel ya da alışkanlık kompulsiyon değildir. Herkes bazen bazı şeyleri kontrol eder. Obsesif-kompulsif bozuklukta, kişi düşünceleri veya davranışlarının aşırı ya da anormal olduğunu bilse dahi bu düşünceleri veya davranışlarını kontrol edemez. Kişi genellikle günde en az 1 saatini bu düşünceler veya davranışlarla geçirir; bu düşünceler ve davranışlardan dolayı günlük yaşamında önemli sorunlar yaşar. Davranışları veya ritüelleri gerçekleştirirken zevk almaz, ancak düşüncelerin neden olduğu endişeden kısa bir rahatlama hissedebilir.

Semptomlar gelip gidebilir, zamanla rahatlayabilir veya kötüleşebilir. OKB'si olan kişiler takıntılarını tetikleyen durumlardan kaçınarak kendilerine yardım etmeye çalışabilirler veya kendilerini sakinleştirmek için alkol veya uyuşturucu kullanabilirler. OKB'li yetişkinlerin çoğu, yaptıkları şeyin mantıklı olmadığını kabul etmelerine rağmen, bazı yetişkinler ve çoğu çocuk davranışlarının sıra dışı olduğunu fark edemez.

OKB genellikle ilaç, psikoterapi veya ikisinin kombinasyonu ile tedavi edilir. OKB'si olan hastaların çoğu tedaviye yanıt verse de kişiler bazı semptomları yaşamaya devam edebilirler. Bazen OKB'si olan kişilerde, anksiyete, depresyon gibi başka zihinsel bozukluklar da vardır. Tedavi ile ilgili karar verirken bu diğer bozuklukları dikkate almak önemlidir. Psikoterapi, OKB'li yetişkinler ve çocuklar için etkili bir tedavi olabilir. Araştırmalar, bilişsel davranış terapisi (BDT) ve diğer ilgili tedaviler (ör., Alışkanlık tersine çevirme eğitimi) dahil olmak üzere belirli psikoterapi türlerinin birçok kişi için ilaç kadar etkili olabildiğini göstermektedir. Araştırma ayrıca, “maruz bırakma ve yanıt önleme tedavisi” olarak adlandırılan bir BDT tipinin, OKB'deki kompulsif davranışları azaltmada oldukça etkili olduğunu göstermektedir.

Kaynaklar

Obsessive-Compulsive Disorder. (2016, Ocak). Alınan yer: https://www.nimh.nih.gov/health/topics/obsessive-compulsive-disorder-ocd/index.shtml

Anxiety. (n.d.). Alınan yer: http://www.apa.org/topics/anxiety/